Jednym z zadań mózgu jest zapamiętywanie. To ważny proces, dzięki któremu uczymy się nowych rzeczy. Pamięć odgrywa ogromną rolę w ciągu całego naszego życia jednakże najistotniejsze znaczenie ma w pierwszych dniach, miesiącach i latach życia, kiedy zapamiętywanie doświadczeń, ich systematyzowanie i późniejsze wykorzystywanie jest niezbędnym warunkiem rozwoju. Co ciekawe,pamięć dziecka rozwija się razem z nim, nie jest bowiem ukształtowana w dniu narodzin a zatem możemy ją kształtować i rozwijać od najwcześniejszych dni życia naszej pociechy. W dzisiejszych czasach gdzie z pomocą, byśmy nie musieli zapamiętywać, spieszą nam coraz mądrzejsze wynalazki warto poćwiczyć tę funkcję mózgu. Któż dzisiaj pamięta chociażby 3numery telefonu (prócz swojego) czy konkretne daty chociażby urodzin cioci, babci gdy wszystko możemy sprawdzić na bieżąco w telefonie, internecie zapisane byśmy nie "zaśmiecali" sobie pamięci. Natomiast jak dowodzą badania sprawność funkcji poznawczych w tym pamięci może przedłużyć nam sprawne funkcjonowanie w wieku starszym.

Pamięć małego dziecka rozwija się bardzo dynamicznie. Początkowo jest ona mimowolna – maluszek nie wybiera intencjonalnie, które zdarzenia czy informacje zapamięta. Jednocześnie, jego umysł jest chłonny, jak gąbka, dlatego większość dzieci w okolicy 2-3 urodzin bez trudu recytuje krótkie wierszyki, ulubione piosenki czy fragmenty często czytanych książeczek(często np. poprawiają nas gdy przeczytamy nie w ten sposób jak powinno być).  Okres przedszkolny i wczesnoszkolny są umownie nazywane tzw. “wiekiem pamięci”– dzieci w tym wieku z wielką łatwością zapamiętują nowe informacje: nie tylko fakty, ale także nowe słownictwo, sekwencje zdarzeń, konkretne zachowania, itp. To tzw. pamięć mechaniczna polegająca na reprodukcji (odtwarzanie) materiału. Nadal przeważa także pamięć mimowolna. W okresie szkolnym powoli pojawia się umiejętność selekcjonowania informacji i świadomego uczenia się konkretnych partii materiału (pamięć dowolona - intencjonalna). Znacznie zwiększa się wówczas pojemność pamięci, a zapamiętywanie staje się bardziej efektywne. Jednocześnie dzieci w tym wieku zaczynają stosować świadomie strategie ułatwiające zapamiętywanie: budowanie ciągów skojarzeń, interpretację, nadawanie sensu przyswajanemu materiałowi czyli tzw. mnemotechniki. Dziecko, które potrafi dostosowywać już strategie pamięciowe do danego materiału i uczyć się za pomocą skojarzeń, czuje się bardziej kompetentne podczas procesu nauki. W artykułach bardziej szczegółowy rozwój pamięci u dzieci:

https://www.mjakmama24.pl/dziecko/maluch/rozwoj-pamieci-dziecka-od-kiedy-dziecko-pamieta-aa-u3x4-BXcc-2jeM.html

https://amakids.pl/about_us/blog/memorika/rozwj-pamici-u-dzieci/

Udowodniono, że ilość zapamiętanych informacji w dużym stopniu zależy od kontekstu. W trakcie zabawy, wycieczek, spacerów dzieci zapamiętują więcej niż w warunkach laboratoryjnych. Wykazują też więcej zaangażowania związanego z utrwalaniem informacji, potrafią podjąć różne działania, które wspomagają zapamiętywanie. Gdy dołożymy do tego pozytywne (lub negatywne) emocjonalnie doznania możemy być pewni, że dziecko zapamięta daną rzecz na bardzo długo. Dlatego też wspólne gry i zabawy z dzieckiem to doskonałe łączenie przyjemnego z pożytecznym – pozytywne emocje podczas świetnej zabawy przy jednoczesnym rozwijaniu pamięci!

Jak wspierać rozwój pamięci? – kilka zabaw do wyboru

• • gra "memory" – najprostsza i najbardziej znana ćwicząca pamięć - szukamy dwa takie same: kolory, przedmioty, zwierzęta, znaki, litery, wyrazy itd. ilość par zależna od możliwości graczy, z czasem zapewne będzie ich coraz więcej; można nabyć ją w tradycyjnej formie gry stołowej lub wybrać nowoczesne aplikacje na telefon lub komputer
  • prowokowanie dziecka do opisywania swoimi własnymi słowami np. treści książki, odtwarzanie minionego dnia co się zdarzyło dziś rano, wczoraj; gdzie byliśmy, co widziałeś w zoo, jakie zwierzątko podobało ci się najbardziej, itp
  • zabawa „co się zmieniło?”- rozkładamy przed dzieckiem kilka obrazków lub przedmiotów, kiedy dziecko nie widzi chowamy jeden lub zamieniamy miejscami, prosimy by powiedziało co się zmieniło, czego brakuje
  • zabawa „znikające obrazki” – pokazujemy dowolny obrazek, z dość dużą ilością elementów, prosimy o dokładne przyjrzenie się, po chwili odwracamy obrazek i zadajemy pytania sprawdzające ile dziecko zapamiętało z treści obrazka
  • czytamy dziecku krótki tekst, następnie zadajemy pytania dotyczące treści opowiadania
  • powtarzanie materiału uszeregowanego w sekwencje (cyfry, wyrazy, rozbudowane zdania),"powtórz 1,5,6,9" "powtórz kot, lew, żaba, " itp
  • wykonywanie sekwencji złożonych z kilku poleceń – "zrób tak jak ja"- i pokazujemy dziecku co ma zrobić, lub mówimy "posłuchaj zapamiętaj, potem zrób: podskok, klaśnięcie, tupnięcie, podskok" itd
  • powtarzanie sekwencji słów, wierszy, piosenek lub rymowanek – im ciekawszy i zabawniejszy tekst rymowanki lub wierszyka, tym szybciej dziecko jest w stanie go zapamiętać. Na tej zasadzie dzieci uczą się dni tygodnia, miesięcy, modlitwy ale także liczenia czy alfabetu. Co ciekawe, taka forma ćwiczeń może być stosowana jako ćwiczenie pamięci krótkotrwałej – wtedy odtwarzanie odbywa się natychmiast po przeczytaniu tekstu lub długotrwałej – gdy próbujemy odtworzyć piosenkę lub wiersz po kilku dniach
  • odtwarzanie sekwencji obrazków: pokazujemy i kładziemy przed dzieckiem obrazki w  konkretnym ułożeniu, ono ma się przyjrzeć a następnie (po zakryciu naszych) odtworzyć w takiej samej kolejności. To coś innego niż wtedy gdy pokażemy dziecku od razu wszystkie 3 lub 4 obrazki, gdyż nie musi być zachowana kolejność.
  • Łańcuchy skojarzeń – to już mnemotechnika angażująca wiele zmysłów. Polega na tworzeniu kolejno własnych skojarzeń, składających się w ciąg przyczynowo – skutkowy. Elementy opowiadania łączą się w historyjkę, dzięki której rozwija się także wyobraźnia. To nic innego jak układanie historii za pomocą słów, zarówno na papierze jak i w formie ustnej. W przyszłości może posłużyć do zapamiętania trudnych definicji czy sekwencji słów.

Życzę miłych zabaw pamięciowych

Anna Guz